جهش ناگهانی دیپ‌سیک: چت‌بات هوش مصنوعی چینی که دنیا را شگفت‌زده کرد
دیپ‌سیک (DeepSeek)، لابراتوار هوش مصنوعی چینی، اخیراً با اپلیکیشن چت‌بات خود به صدر جدول فروشگاه‌های اپلیکیشن اپل و گوگل پلی صعود کرد و توجه جهانیان را به خود جلب نمود. این موفقیت به‌قدری چشمگیر بود که حتی تحلیل‌گران وال‌استریت را نیز به فکر فرو برد؛ آیا آمریکا می‌تواند رهبری خود را در عرصه‌ی هوش مصنوعی حفظ کند؟ و آیا تقاضا برای تراشه‌های هوش مصنوعی ادامه خواهد داشت؟
اما دیپ‌سیک از کجا آمده و چگونه در مدتی کوتاه به این سطح از شهرت جهانی دست یافته است؟
ریشه‌های دیپ‌سیک در دنیای مالی
دیپ‌سیک از دل صندوق سرمایه‌گذاری الگوریتمی های‌فلایر کپیتال بیرون آمده است؛ شرکتی که از الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای تصمیم‌گیری در معاملات استفاده می‌کند.
بنیان‌گذار این مجموعه، لیانگ ون‌فنگ، در سال ۲۰۱۵ و در زمان دانشجویی در دانشگاه ژجیانگ وارد دنیای معاملات شد. در سال ۲۰۱۹ او رسماً «های‌فلایر» را با تمرکز بر الگوریتم‌های هوشمند راه‌اندازی کرد. سپس در سال ۲۰۲۳، لابراتوار دیپ‌سیک را به‌عنوان شاخه‌ای مستقل برای تحقیق در حوزه هوش مصنوعی بنیان نهاد.
از آزمایشگاه تا رقابت جهانی
دیپ‌سیک از همان ابتدا مراکز داده اختصاصی خود را برای آموزش مدل‌های زبانی راه‌اندازی کرد. البته مانند دیگر شرکت‌های چینی، این لابراتوار نیز تحت تأثیر تحریم‌های آمریکا در زمینه سخت‌افزار قرار گرفت و مجبور شد به جای تراشه‌های قدرتمند H100 شرکت انویدیا، از نسخه ضعیف‌تر H800 استفاده کند.
دیپ‌سیک تیمی جوان از دکتراهای برتر دانشگاه‌های چین را به کار گرفته و حتی از افراد بدون پیش‌زمینه برنامه‌نویسی نیز برای توسعه‌ی هوش مصنوعی خود بهره می‌برد تا دایره درک موضوعات مدل‌هایش را گسترده‌تر کند.
مدل‌های قدرتمند دیپ‌سیک
دیپ‌سیک اولین سری مدل‌های خود شامل دیپ‌سیک چت (DeepSeek Chat)، دیپ‌سیک کدر (Coder) و مدل زبانی دیپ‌سیک (DeepSeek LLM) را در نوامبر ۲۰۲۳ معرفی کرد. اما نقطه عطف، انتشار مدل‌های نسل جدید DeepSeek-V2 در بهار بود. این مدل‌ها با کارایی بالا و هزینه پایین، نظر کارشناسان جهانی را جلب کردند و باعث کاهش قیمت مدل‌های شرکت‌هایی مانند بایت‌دنس و علی‌بابا شدند.
در ادامه، مدل DeepSeek-V3 در دسامبر ۲۰۲۴ معرفی شد که در آزمون‌های داخلی، عملکردی بهتر از مدل‌های مشهوری مثل LLaMA از متا یا GPT-4o از OpenAI داشت.
مدل R1 با تمرکز بر استدلال و صحت پاسخ‌ها در ژانویه منتشر شد. این مدل قابلیت خودتصحیح دارد و در زمینه‌هایی مثل فیزیک، ریاضی و علوم دقیق‌تر و قابل‌اعتمادتر از مدل‌های عادی عمل می‌کند، اگرچه کمی کندتر پاسخ می‌دهد.
سانسور و محدودیت‌های دولتی
مدل‌های دیپ‌سیک مانند دیگر محصولات هوش مصنوعی چینی، باید مورد تأیید سازمان نظارت بر اینترنت چین قرار بگیرند. برای مثال، مدل R1 در اپلیکیشن چت‌بات دیپ‌سیک، به سؤالات مربوط به واقعه میدان تیان‌آن‌من یا استقلال تایوان پاسخ نمی‌دهد.
رشد سریع و تأثیر جهانی
در ماه مارس، دیپ‌سیک بیش از ۱۶.۵ میلیون بازدید داشت و با وجود کاهش ۲۵ درصدی نسبت به فوریه، همچنان رتبه دوم را در بازدیدهای روزانه کسب کرد. البته هنوز فاصله زیادی با چت‌جی‌پی‌تی (ChatGPT) دارد که فقط در ماه مارس بیش از ۵۰۰ میلیون کاربر فعال هفتگی داشت.
دیپ‌سیک بدون جذب سرمایه‌گذار خارجی و با ارائه خدمات رایگان یا بسیار ارزان، ساختار اقتصادی متفاوتی دارد. به گفته خود شرکت، بهره‌وری بالای مدل‌ها باعث کاهش شدید هزینه‌ها شده است؛ گرچه برخی متخصصان این ادعا را زیر سؤال برده‌اند.
دیپ‌سیک: تهدید یا نوآوری؟
توسعه‌دهندگان استقبال گسترده‌ای از مدل‌های دیپ‌سیک داشته‌اند. بیش از ۵۰۰ مدل مشتق‌شده از R1 در پلتفرم Hugging Face بارگذاری شده و در مجموع ۲.۵ میلیون بار دانلود شده‌اند.
موفقیت دیپ‌سیک باعث افت ۱۸ درصدی سهام انویدیا در ژانویه و واکنش‌های رسمی از سوی مدیرعامل اوپن‌اِی‌آی و دیگر چهره‌ها شد. در ماه مارس، وزارت بازرگانی آمریکا استفاده از دیپ‌سیک را در دستگاه‌های دولتی ممنوع اعلام کرد.
همچنین برخی کشورها از جمله کره جنوبی و ایالت نیویورک نیز استفاده از دیپ‌سیک در سازمان‌های دولتی خود را ممنوع کرده‌اند.
آینده‌ای مبهم اما امیدوارکننده
در حالی‌که آینده دیپ‌سیک در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و نگرانی‌های دولت آمریکا درباره نفوذ خارجی بیشتر شده، یک چیز روشن است: دیپ‌سیک با مدل‌هایی قوی، تیمی جوان و نگاهی متفاوت به هوش مصنوعی، آینده این صنعت را دستخوش تغییر کرده است.
دیدگاهتان را بنویسید